Калмыцкие поздравление праздником зул

Калмыцкие поздравление праздником зул

Цаhан Сар ѳѳрдҗ йовна, эн учрт таднд эн йөрәлмүд орулҗ өгҗәнәв.

Приближается Цаган Сар, поэтому публикую эти благие пожелания, они взяты мной из книги «Әрүн седкләсн»(От всей души), составители Хейчиева Э. Г., Шарманджиева В.А., НПП»Джангар», 2006г. 288с. Мною немного доработаны и частично изменены.

Думаю, все знают, как передавать текст на телефон с компьютера, при помощи блютуз, или при помощи скайпа, модема и других устройств на номер телефона, как смс сообщение. Думаю, выучив несколько благопожеланий и применив их к месту, вы сможете удивить своих друзей, родных и близких.

Цаһан сарин йөрәлмүд

Цаhан саран сәәнәр тосҗ,
Күүкдтәһән амрҗ — җирһҗ,
Уух — идхтн олн болҗ,
Дѳрвн зүсн малтн ѳсҗ,
Маңна тиңьгр йовхиг
Олн Деедс Бурхд өршәтхә!

Идән — чигән элвг болҗ,
Эзнь мѳңк нас зүүҗ,
Җил болһн Цаһаһан кеҗ,
Олн — әмтнә хормад багтҗ
Амулң эдлх болтха!

Орҗах Цаhан сар
Ѳлзәтә цаhан хаалһта,
Үсн — тосн дала болҗ,
Цандг – усн элвгдж,
Кѳк ноһан шавшҗ,
Ѳндр теңгр ценкрлҗ,
Улан нарн мандлҗ,
Эк болсн һазрт дулаһан ѳгтхә!

Эндр мана баһчуд,
Ирсн Цаһаһан кеҗ,
Эврәннь үүрмүдтәһән
Тоомсрта, ни — негн бәәҗ,
Эрдм- билгән үзүлҗ,
Хальмг келән делгрүлҗ,
Кен бичкнән эрклүлҗ,
Кен ахан күндлҗ,
Белгән һартнь бәрүлҗ,
Олна хормад багтҗ,
Ѳсч — ѳргҗҗ, байҗҗ,
Җил болһн Цаһаһан кеҗ,
Оньдин дѳрвн цагт,
Байрта — бахмҗта бәәхиг,
Олн Деедс Бурхд өршәтхә!

Ѳлзә бүрдәсн Цаһан Сар
Ѳргн кишгән хәәрләд ирв.
Ѳмнк хаалһд диилвр зааһад,
Ѳндр болһнд белгтә ирв.
Цацлын идән Бурхнд күртхә,
Цаһана йѳрәл маднд шиңгтхә.
Сәңгин утан теңгрт күртхә,
Сарул иргч маднд ѳршәтхә.

Мѳңкин дѳрвн цагт
Мана кѳгшдин закаһар,
Элгн — садарн хурҗ,
Улан чирәһәрн хәләлцҗ,
Уста нүдәрн үзлцҗ,
Ах — дүүһәрн ѳнр — ѳсклң,
Хоорндан ни -ниицңһү,
Ут наста, бат кишгтә,
Теңгрин ѳвчн — шалтг уга,
Күүнд келүллго, нохад хуцуллго,
Оньдин Цаһаһан кеҗ,
Байрта — бахмҗта бәәхиг,
Мѳңк Кѳк Теңгр өршәтхә!

Җил болһн Цаһаһан кеҗ,
Байрта кевәр давулҗ.
Белгән ѳглцҗ, байрарн хувалцҗ,
Ѳглһнә эзн болҗ, буйән делгрүлҗ,
Аршан болсн аһаран киилҗ,
Һазр — уснаннь шиминь эдлҗ
Сарул сәәхн иргч ѳлзәтә болхиг,
Сәкүсд өршәтхә болтха!

О, хәәрхн, залрҗ ирҗәх
Окн — Теңгрин Бурхна сәкүсн
Евәҗ, ѳршәҗ, орчлң тѳвкнүн,
Олн — әмтн хоорндан ниитәһәр,
Олар бичкдүдән ѳскҗ, босхҗ,
Кѳкргчнь ивлҗ, кѳрстә һазрнь тиниҗ,
Кѳк ноһань шавшҗ урһҗ,
Үсн — тосн дала болҗ,
Үрглҗдән әмтнә җирһл сәәхрҗ,
Зу болсн Зункван зурһан зүүл
Хамг әмтнә амулңд багттха!

Нә, күүндтә мана хотна әмтн!
Цаһантн ѳлзәтә болҗ,
Идх — уухтн элвг болҗ,
Наснтн ут, гем — ханядн уга,
Уухнь — улан зандн цә болҗ,
Идхнь — ѳѳктә махн болҗ,
Ташхнь — шар тосн,
Таалхнь — кѳвүн болҗ,
Оньдин дѳрвн цагт,
Аршанд багтад,
Амулң — менд җирһцхәй!

Зееһән бәрхәр ирсн зеенр,
Ѳсч — ѳргҗҗ, байҗҗ,
Кѳлтн дѳрәд күрч,
Һартн һанзһд күрч,
Эн кенәв гихлә,
Эк — эцкиннь нерән дуудулҗ,
Ѳвкнриннь нерән туурулҗ,
Кезәчн иигҗ керг кееһәд,
Наһцхдан ирҗ,зееһән бәрҗ,
Орчлңгин җирһлд багтҗ,
Оньдин дѳрвн цагт,
Аршанд багтад,
Амулң — менд җирһцхәтн!

Кезә чигн иигҗ байрта харһҗ,
Хальмг күүнә Цаһаһан тосҗ,
Олн — әмтн хурсн һазрт,
Омгта, цецн үгән келҗ,
Дорас ѳсҗ йовх баһчудтан
Дамшлтарн хувалцҗ,
Бахмҗтаһар нәәрән кеҗ,
Цаһана белг авлцҗ,
Цаһана йѳрәлд багтҗ,
Аршалҗ, амулң — менд бәәцхәй!

Үвләс менд һарҗ,
Әмәрн ѳнр болҗ,
Аһусарн байн болҗ,
Теңгрин аюл уга,
Салаhарн тосн һооҗҗ,
Саңнаһарнь кѳлсн һооҗҗ,
Дән — даҗг уга, гем — шалтг уга,
Җил ирвәс, үвләс менд һарҗ,
Сансн тоотнь номин йосар бүтҗ,
Орчлңгин алтн зоод күртҗ,
Цагин цаһан хаалһар йовҗ,
Амулң эдлхиг, Окн — Теңгр хәәрлтхә!

О, хәәрхн, Окн -Теңгр, олн Деедс!
Окн -Теңгрин сәкүсн евәҗ,
Олн — әмтн тѳвкнүн бәәҗ,
Оньдин иигҗ Цаһаһан кеҗ,
Окн -Теңгрән дурдҗ, күңшү һарһҗ,
Халун уурта хотан кеҗ,
Уур дееҗән ѳргҗ,
Уух — идхнь элвг болҗ,
Аав — ээҗиннь авъяс бәрҗ,
Олн кѳгшдүд, баһчудин җирһл үзҗ,
Олн җилд әмд йовҗ, мадниг байрулҗ,
Хуучна авг — бәрц үзүлҗ, сурһҗ йовтха!
Окн -Теңгрин аршанд,
Олн — әмтн күртҗ,
Эрүл — менд, седкл ѳргн,
Дүүгҗ — дүрклҗ цуһарн,
Дембрлтә Цаһаһан кех болыя!

Цаһантн ѳлзәтә, цаһан хаалһта,
Мал -аһурсн үвләс, амулң — менд һарч,
Хавр хурта болҗ, тәрә — темсн урһҗ,
Мал — аһурсна тѳл сән болҗ,
Цуг әмтн амулң — менд,
Ут наста, бат кишгтә,
Дән — даҗг уга, гем — зовлң уга,
Күндтә хавртан байрлҗ бәәхиг
Олн Деедс Бурхд өршәтхә!

Цаһан Сарин нег шинин үрвртн
Утта — батта, мѳңк,
Ѳлзәтә цаһан хаалһта болтха!
Цаһан Сарин нег шинлә
Цә — борцгарн дееҗлий!
Уух — идх, идән — ундарн,
Урдксин цаган темдглий!
Әәрг — чигәнә идән — ундарн
Әмгиннь улсан тооцхай!
Әл — бисәс хурҗ, ирлдҗ,
Әәргиннь ундан эдлцхәй.
Цә — чигәнтн, идән — ундтн,
Идх — уухтн, цуг эдл — ууштн,
Элвг — делвг болҗ,
Эн кевәрн кезәчн, гесн цадхлң,
Маңна тиңьгр, ээмтн бүтн йовтха!

******
Цаhан сарин байрла,
Таниг йорәҗәнәв!
Һазр деер бәәх
Һанцхн Хальмг Таңһчин
Күмн — әмтнь өсч,
Күңкл чееҗтә болҗ,
Мал — гернь өсч,
Маңна — тиңьгр бәәҗ,
Бумбин орнла әдл,
Бадм цецгшң әдл цецглҗ,
Буйн кишгән эдлҗ,
Эрүл-менд бәәҗ,
Эн һазрт бәәсн хальмгуд,
Нерән туурулҗ йовтха!

Идән-чигән элвг — делвг болҗ,
Эзнь ут наста болҗ,
Зурhан зүүлин амулңд багтҗ,
Маңна тиңьгр, ханядн — тому уга,
Амулң җирhҗ йовтха!
******
Улан цә зандрҗ,
Уухин дееҗ болҗ,
Уусн маднд аршан болҗ,
Ут наста, бат кишгтә
Гем — зовлңг уга бәәхиг
Олн деедс бурхд заятха!
******
Цә, шиңгн болвчн — идәнә дееҗ,
Цаасн, нимгн болвчн — номин кѳлгн.
За гидг түләһән түлҗ
Зандрсн цәәһән ууҗ,
Кѳлсән һарһҗ, маңна тиңьгр,
Седкл таварн.
Сур кевтә сунад,
Сандл кевтә улаhад
Оньдин дѳрвн цагт
Амулң, ѳлзә эдлҗ,
Орчлңгин хормад багтҗ йовхиг,
Олн Деедс Бурхд ѳршәтхә!
******
Нә, хәәрхн,
Эн нерәдсн зандн улан цәәтн
Элвг хотынтн дееҗ болҗ,
Ѳгҗәх күн ѳглһнә эзн болҗ,
Ууҗах маднд аршан болҗ,
Иигҗ тоож — теткҗәх эзн — улс
Ут наста, бат кишгтә болҗ,
Олн кѳгшдүдин наснд күрҗ,
Орчлңгин хормад багтҗ йовхиг,
Олн Деедс Бурхд ѳршәтхә!
******
Ширә деертн
Улан зандн цә уурарн каңкнҗ,
Улан чирәһәрн үзлцҗ
Уста нүдәрн харлһцҗ,
Нег негндән халун уурта цә белглҗ
У — ѳргн теегтән
Маңна тиңьгр, амрҗ җирһҗ бәәтн!

******
Ааһта цәәһән бәрүлҗ,
Ааһин ам зуулһҗ,
Улан зандн цәәһән
Ѳдр болһн чанҗ,
Цәәһин аг һарһҗ,
Цаһан үсәр үслҗ,
Шар нарн кевтә,
Шар тосарн тослҗ,
Зәтәр занднь һарһҗ,
Самрҗ халуһнь һарһҗ,
Кииһинь орулҗ,
Уусн күүнә унднь хәрүлҗ
Сур кевтә сунилһад,
Сандл кевтә улалһад
Җаңһрин баатрмудин иҗл
Күчтә чидл ѳгтхә!
******
Цә, шиңгн болвчн — идәнә дееҗ,
Цаасн, нимгн болвчн — номин кѳлгн
Идән-чигән элвг — делвг болҗ,
Ноһан, Цаһан Дәркин гегән евәҗ,
Кишг буйнь делгрүлҗ
Халун хальмг цәәһән ууҗ,
Хальмг хавтха боорцган идҗ,
Ширәһәрн хотарн дүүрҗ,
Олн — әмтн амулң эдлҗ,
Оньдин дѳрвн цагт,
Амрҗ, җирһҗ йовтха!

Похоже на песню

Зальта зандн цәәһәсн
Зулд деегшән ѳргий,
Бәәсн хотыннь дееҗиг
Бурхндан нерәдҗ тәвий!

Уурта хотыннь дееҗиннь
Угта ѳвкнртән нерәдий!
Үлдсн шавхр тальвринь
Үрн — садтаһан эдлий!

Аавнр — ээҗнрән күндлҗ,
Ааһта цәәһинь бәрүлий,
Еңгсәр чееҗәсн тәвсн
Йѳрәлинь соңсҗ байрлый!

Цә — боорцг элвг болҗ,
Кишг — буйн ирҗ,
Сәнь делгрҗ, мунь әрлҗ
Улан цәәһәс хахцлго,
Ѳмнкәснь хѳѳткнь сән болҗ,
Ѳгсн күн ѳглһнә эзн болҗ,
Күүкд ут наста, бат кишгтә,
Кѳгшдүдин наснд күртхә!

******
Цә, шиңгн болвчн — идәнә дееҗ,
Цаасн, нимгн болвчн — номин кѳлгн
Үртә — садтаһан амрж, җирһҗ,
Үүдн хоорнастн,
Эмәлтә мѳрн хѳѳһл уга,
Ширә деерәстн
Улан зандн цә хѳѳһл уга,
Улан чирәһәрн үзлцҗ
Амр — таварн маш сәәхн амрҗ,
Җирһҗ йовх болтха!

******
Халун хотын йөрәл (Горячей пище)

Кезә чигн уурта хотан эдлҗ,
Идҗ – цадҗ, бахнь ханҗ,
Кен ахан күндлҗ,
Кен баhан таалулҗ,
Өрк – бүлтәhән,
Элгн – садтаhан,
Ни – негн бәәҗ,
Ээж – аавин йөрәлд багтҗ,
Эвинь олҗ, җирhҗ,
Эрүл — менд бәәхиг,
Теңгрт бәәсн бурхд заятха!

Терминология связанная с благопожеланиями
(выборка сделана с сайта Мультитран) http://www.multitran.ru/c/m.exe?l1=35&l2=2&s=

амулң — благополучие; благоденствие
амулң — мир; спокойствие; блаженство; мирный; спокойный; благополучный; безмятежный; мирно; спокойно; благополучно; безмятежно
даҗг — гнёт; грабёж; разбой
дән-даҗг уга бәәлhн — мирная жизнь
дән-даҗг — война
өлзә — счастье; благоденствие
кишг — счастье; благополучие; благоденствие
серглң — веселье; весёлый; бодрствование; бодрый; жизнерадостность; жизнерадостный
маңна — лоб
тиньгр — ровный; гладкий; благополучный; жизнерадостный
әрүн — общ. чистый; светлый; прозрачный (о воде); ясный; чистоплотный; опрятный; гигиеничный; красивый перен. честный; священный; святой
төвкнүн — общ. мир; спокойствие; спокойно; спокойный; мирный
бахмҗ — удовлетворение; восхищение
күцәмҗ — успех; достижение
өршәх — помиловать; пощадить
хәәрлх — жалеть; сожалеть; помиловать; пощадить; жаловать; даровать
евәл — покровительство; защита
евәх — покровительствовать; защищать

эдлх — общ. пользоваться (чём-л.); употреблять; применять; использовать (что-л.); испытывать; переносить; претерпевать; тратить высок. принимать пищу
шүтх — усердствовать; почитать рел. веровать; верить

Зулын өдрлә,
Цаhан седкләсн
Таниг йорәҗәнәв!
Шин ирсн җилд
Эрүл — менд бәәтн!
Ут наста, бат кишгтә,
Сансн санандан күрҗ,
Мөрнә чикнд нар урһаҗ
Кесн көдлмштн уралан йовтха!
Кезән чигн, тиигҗ
Байрлҗ – җирhҗ бәәхиг
Олн Деедс Бурхд өршәтхә!

Цә шиңгн болвчн — идәнә дееҗ,
Цаасн нимгн болвчн — номин көлгн.
Улан цәәhәсн алхлцлго
Буур җил hарҗ,
Ботхн җил орж,
Авсн җилнь өлзәтә болҗ
Цуг әмтн амулң,
Дән – даҗг уга бәәтхә!

Буур җил hарҗ, ботхн җил орж.
Һарҗах җил кишгән үлдәҗ,
Орҗах җил өлзәһән өгтхә!
Авсн наснтн өлзәтә болтха!
Җил болһн тиигҗ насан авҗ,
Ях — гидг зовлң уга,
Кха — гидг хәнәдн уга,
Маңна тиньгр, ухан серглң,
Ут наста, бат кишгтә
Хулха-худлын аюл уга,
Хов-худлын шилтән уга,
Делкән әмтнә хормад багтҗ,
Байрта – бахмҗта бәәхиг
Олн деедс бурхд өршәтхә!

Зулын өдрлә, цаhан седкләсн йөрәҗәнәв!
Буур җил һарҗ, ботхн җил орҗ,
Һарҗах бар җил кишгән үлдәҗ,
Орҗах туула җил өлзәһән хәәрлтхә!
Хан Теңгр хәәрлҗ, хамг бурхн евәҗ,
Зурһан зүүлин әмтн амулң эдлҗ,
Зункван гегәнә хәәрнд күртҗ йовтха!
Нутг-нурһн төвкнүн бәәҗ,
Хоорндан ни — негн болҗ,
Дән — даҗг уга, дәәвлх зовлң уга бәәтхә!
Ах дүүhәрн, элгн садарн амулң эдлҗ,
«Ях!» — гих өвчн уга,
«Йов!» — гих зарһ уга бәәтн!
Төр — шаҗн батрҗ,
Таңһч нутг өсҗ-өргҗ йовтха!
Арвн цаһань делгрҗ,
Арвн харнь буйсҗ йовтха!

Әрүн седкләсн Зулын өдрлә йөрәҗәнәв!
Хамг күслтн күцәмҗтә болҗ,
Күцәсн хамгтн бахмҗта болж,
Сансн санандан күрҗ, кеесн үүлтн бүтҗ.,
Күүнд келүлл уга, нохад хуцулл уга,
Ут наста, бат кишгтә болҗ,
Өвкнрин нерән дуудулҗ,
Эрүл – менд, маңна — тиньгр,
Хәнәдн — тому уга, амулң — менд бәәтн!
Көк теңгр, олн деедс бурхд өршәх болтха!

Зулын сән өдр байрта болтха!
Зулан өргҗ, Зунквин гегəнд шүтҗ,
Зовх зовлң уга җирһхитн йөрәҗәнәв!
Наснтн ут болтха, кишгтн бат болтха!
Орсн җил орута болтха!
Орҗах җилд өлзә кишг делгрх болтха!

Зулдан герл өгҗ
Насн җилән уттулҗ
Хуучн насн бат болҗ
Шин насн өлзәтә болҗ
Җил болhн байртаhар зулан кеҗ
Амулң — менд бәәхиг
Олн деедс бурхд эвәтхә!

Зулын байрта өдрлә тадниг йөрәҗәнәв!
Ут наста, бат кишгтә болҗ,
аав- эҗиннь нер дуудулҗ,
эк-эцкдән сән үрн болҗ ,
сурhулян сәәнәр сурҗ,
авсн наснтн өлзәтә болтха!

Зулын байрта өдрлә
Цаhан цасн орв
Эн таңсг цасар тенгр
Цаhан хаалhан белглв
Авсн наснтн бат болг
Сансн санантн цаhан
Ухантн хурц болг
Кеесн көдлмш күцц
Эврән Хальмг Таңһчд
Туста, олзта күн болтн!

Йорялы (благопожелания) — особенный жанр калмыцкого фольклора. Они есть выражение светлой души и добрых помыслов народа. В глу­бокой древности наши далекие предки верили в магию слова и считали, что все сказанное обяза­тельно сбудется. С этой верой они произносили сакральные для них слова, адресуя их не только своим родным и близким людям, но и всему по­зитивному, что их окружало, с чем была связана их повседневная жизнь.

Йорялы-благопожелания являются одним из излюбленных жанров калмыцкого фольклора и по сей день они не потеряли своей значимости и популярности. Йорялы произносят и стар, и млад.

Калмыцкие благопожелания имеют строгую композицию и, как правило, звучат в контексте определенных церемоний и обрядов в соответ­ствии с традиционными канонами. Считалось, что их нарушение умаляет сакральный смысл риту­ала и ослабляет магию слова.

Йорял должен быть адресным, поэтому в его вступительной части всегда упоминается объект

посвящения благопожеланий, здесь же указыва­ется причина, послужившая поводом для выра­жения своих добрых чувств. Далее следуют доб­рые пожелания, обрамленные в яркие и лаконич­ные формулы-клише. Завершает йорял поэтичес­кая формула — взывание к милости Всевышних.

Хабунова Е.Э. Добрые пожелания: от SMS до традиционных йорялов. [Текст] / Хабунова Е.Э. — 2-е изд., пе-рераб. и доп. — Элиста: ЗАОр “НПП “Джангар”, 2010. – С.3-4.

Орҗах (бар, туула, лу, моһа, мөрн, хөн, мөчн, така, ноха, һаха, хулһн, үкр) җил өлзәтә болтха!
Пусть наступающий год (барса, зайца, дракона, змеи, лошади, курицы, собаки, свиньи, мыши, коровы) будет счастливым!

Зулын сән өдр байрта болтха!
Пусть будет радостным праздник Зул!

Авҗах наснтн ут болтха!
Пусть ваша жизнь будет долгой!

Наснтн ут болтха, кишгтн бат болтха!
Пусть Ваша жизнь будет длиной, а счастье прочным!

Орсн җил орута болтха!
Пусть наступивший год будет прибыльным!

Орҗах жилд өлзә кишг делгрх болтха!
Пусть счастье и благоденствие процветают в наступающем году!

Һарҗах җилин кишгт күртҗ, орҗах җилин хәәрнд күртҗ йовтн!
Пребывайте в благоденствии уходящего года и удостойтесь милости наступающего года!

Йөрәлмүд зокъялч — ХАБУНОВА ЕВДОКИЯ ЭРЕНДЖЕНОВНА

Шин җилин йөрәл / Новогоднее пожелание

Нә,
Буур җил һарҗ,
Ботхн җил орҗ,
Һарҗах җил кишгән үлдәҗ,
Орҗах җил өлзәһән хәәрлҗ йовх болтха!
Пусть старый год (подобный верблюду) уйдет,
Пусть новый год (похожий на верблюжонка) придет,
Пусть уходящий год оставит свое счастье,
Пусть приходящий год принесет с собой благоденствие!

Хан Теңгр хәәрлҗ,
Хамг бурхн евәҗ,
Зурһан зүүлин әмтн амулң эдлҗ,
Зунквин гегәнә хәәрнд күртҗ йовх болтха!
Да будет милостиво Небо Владыко,
Пусть покровительствуют все Бурханы,
Да пребывают в благополучии все живые существа,
Пусть покровительствует им святой Зункава!

Нутг-нурһн төвкнүн бәәҗ,
Нег-негнләрн ни — ниицңһү болҗ,
Дән даҗг уга,
Дәәвлх зовлң уга бәәх болтха!
Пусть родные кочевья пребывают в спокойствии,
Пусть все живут в мире и согласии.
Да не будет войн и насилия,
Да не будет тревог и несчастий!

Ах дүүгәрн, элгн садарн
Амулң эдлҗ,
«Ях!» — гих өвчн уга,
«Йов!» — гих зарһ уга бәәх болтн!
Пусть пребывают в спокойствии,
Все ваши родственники и братья,
Без болезней, чтобы сказать «Ях!»,
Без судебной тяжбы, чтобы услышать «Иди!»

Төр шаҗн батрҗ,
Таңһч нутг өсҗ-өргҗ йовтха!
Арвн цаһань делгрҗ,
Арвн харнь буйсҗ йовтха!
Пусть укрепятся держава и вера
Пусть страна растет и развивается!
Пусть десять добродетелей возвысятся,
Пусть десять грехов исчезнут!

Йөрәлмүд зокъялч — ХАБУНОВА ЕВДОКИЯ ЭРЕНДЖЕНОВНА

Йөркг (соломинки) делают цаhан өвсәр (ржанец-тимофеевка), либо из ковыля, дөрвн хурhна дүнгә (размером в четыре сложенных пальца, 6-7 см), очищают, отрезают ржанец без коленец ( чтобы не было препятствий) и учитывают направление роста, верх должен быть сверху. К возрасту каждого члена семьи добавляется ещё по одной, и заворачивают ваточкой, начиная сверху, по ходу солнца, всего три слоя, верх пропитывается топлёным маслом и прищипывается, иначе трудно разжечь. Насна цөгцт «җирһлин оңһцд»(в лодочку жизни) втыкают слева направо, начиная от самых старших, и точно также зажигают.
После совершения этого ритуала следует приступить к другому, который традиционно положено выполнять матери семейства. Для совершения этого ритуала берется заранее приготовленная маленькая лампадка цилиндрической формы, приготовленная также из теста. В ней находится пучок ржанца из девяти травинок, потому и лампадка называется «йиснә һол» она является өрк — бүлин (семейная). Эту лампадку женщина должна держать в правой руке и опять же правое колено преклонить перед входной дверью, открытой настежь, и в этом положении молиться до тех пор, пока лампадка не погаснет (лампадка горит недолго). Этой самой молитвой мать просит у бога благословить всю ее семью, весь народ. Когда всё догорит, вытаскивают остатки травинок, тесто жарят, съедают в кругу семьи, посторонним не дают.

Возжигая дома лампаду, нужно представлять, что вы подносите свет солнца и луны, мерцание звезд и блики драгоценных камней буддам и бодхисаттвам. Совершая это подношение, вы закладываете причины для избавления от невежества. В буддизме горение масляной лампады символизирует достижение Просветления. Фитиль символизирует человеческое эго, масло — океан самсарических страданий, а огонь — мудрость, которая постигла пустоту. Соответственно, возжигая лампаду, представьте, что мудрость, постигшая пустоту, сжигая человеческое эго, поглощает океан страданий. И помните огонь в лампаде ни в коем случае нельзя задувать! Следствием этого могут стать тяжелые болезни! Если хотите потушить пламя, используйте щипцы.

Цаһан Сарин йөрәлмүд

Цаһан Сар өлзәтә болтха! / Пусть праздник Цаган Сар будет счастливым!
Цаган Cарин өлзәд багтҗ йовтн!/ Пребывайте в благоденствии праздника Цаган Сар!
Цаһан Cарин өлзә-кишг делгрх болтха! / Пусть процветает счастье и благоденствие Цаган Сара!
Цаһаһан сәәнәр давултн!/ Желаю вам хорошо провести свой Цаган Сар!
Цаһан сарин йөрәләр болтха!/ Пусть сбудутся все благопожелания Цаган Сара!
Цаһан сарин байр сән-сәәхн болтха!/ Пусть праздник Цаган Сар будет радостным и прекрасным!

Нә,/
Үвлин киитнәс, шуурһн боранас эрүл менд һарч,/ Желаю вам благополучного исхода зимы,

Үртә садтаган, ахнр-дүүтәһән байрта — бахта Цаһаһан тосч,/ Желаю вашей семье радостной встречи Цаган Сар,

Үр- өңгтәһән эгц дууһан дуулҗ,/ Желаю, чтобы песни ваши с друзьями- товарищами звучали в унисон,

Ур — килң уга бәәх болтн!/ Желаю, чтобы не было повода для гнева!

Эн сәәхн Цаһан сарин өдрлә/ В этот прекрасный день Цаган Сара
Цуг тадниг йөрәҗәнәв! / Всех вас поздравляю!
Җил болhн Цаhаhан кеҗ,/Чтобы каждый год встречали Цаган Сар
Үвләс амулң -менд hарҗ,/ Из зимовки чтобы благополучно и в здравии выходили
Бәәсн hазр-уснаннь өлзә буйнд багтҗ,/ Чтобы вы вместили в себя счастье и добродетели этой земли и воды
Идән-чигән элвг-делвг болҗ,/ Чтобы еды и питья было вдоволь
Окн Теңгрин аршанд күртҗ,/ Да, достанется целебный нектар Окон -Тенгри
Менд амулң бәәцхәй! / Да, будем мы жить в благоденствии!

Цуһарн нег-негнәннь седкл тевчҗ,/ Пусть взаимоотношения будут уважительными,
Цевр-цер, чик- чилгр ухата бәәҗ,/ Пусть помыслы будут правильными и чистыми,
Цаһан сана зүүҗ,/ Пусть души будут светлыми,
Цаһан сарин өлзәд багтҗ йовхитн / Счастье и благоденствие Цаган Сара!
Окн Теңгр хәәрлҗ өршәх болтха! / Пусть богиня Окон Тенгри ниспошлет вам

Ирсн «Цаһан» өлзәтә болҗ,/ Пусть наступивший Цаган будет счастливым
Җил болһн байртаһар «Цаһаһан» тосҗ,/ Каждый год, чтобы так радостно встречали
То бүрн, толһа менд бәәҗ,/ Без потерь, голова чтоб здоровой была
Үвләс оньдин гем-зовлң уга һарч,/ Чтобы всегда из зимы выходили без болезней и бед
Мал гертәһән, шавхр-тохмтаһан хавран тосҗ,/ Чтобы со скотом, домом и и потомством своим встретили весну
Улан зандн цәәһән уулцҗ,/ Чтобы за ароматным крепким чаем
Урл-амарн күүндҗ,/ За беседой
Нег-негнәннь чирә үзлцҗ,/ Увидели лица друг друга
Нег-негндән түшг-дөңг болҗ,/ И были опорой — помощью друг другу
Цуһар амулң бәәҗ жирһий!/ Да будем, мы жить в благоденствии!

Ирҗәх «Цаһан» өлзәтә болҗ,/ Наступающий «Белый месяц» чтоб счастливым был
Хаалһнь цаһан болҗ,/Дорога его, чтобы белой была
Үвләс цуһар эрүл-дорул һарч,/ Чтобы все из зимы выщли живы- здоровы
Уух-идтхн элвг болҗ,/ Еды и питья , чтобы было вдоволь
Үртә-садтаһан амулң бәәҗ,/ С детьми и родными, чтобы жили спокойно
Үр-нөкдтәһән байрта бәәцхәтн!/С др

Источник статьи: http://vk.com/topic-382721_24024130